واکاوی دلایل روی‌گردانی «روی» از بورس‌کالا

می متالز - در پی رشد قیمت ارز در سال گذشته و صادرات بی‌رویه محصولات فلزی و فولادی و کاهش عرضه این محصولات در بورس‌کالا، مسوولان وزارت صنعت بر آن شدند تا راهی برای متوقف کردن صادرات بی‌رویه یافته و عرضه محصولات فلزی و فولادی را به سمت بورس‌کالا سوق دهند و در صورت نبود مشتری به تولید‌کنندگان مجوز صادرات دهند.  به گزارش می متالز، در این مسیر تولید‌کنندگان مشقت‌های زیادی را متحمل شدند از یکسو در ابتدا مکلف به عرضه در بورس‌کالا بر پایه قیمت ارز ۴۲۰۰ تومانی شدند و رقابت برای خرید محصولات محدود شد و در ادامه با متعادل شدن شرایط بازار از سختگیری‌ها کاسته شد و تولید‌کنندگان در شرایطی منوط به صادرات شدند که نیاز داخل از طریق عرضه در بورس تامین شده و سپس موفق به مجوز صادرات می‌شوند.

نکته‌ای که در این بین وجود دارد این است که یک نسخه کلی برای تمام محصولات فلزی و فولادی پیچیده شده و مسلما شرایط فلز روی با فولاد یا آلومینیوم بسیار متفاوت است.

درحال‌حاضر ۶۰۰ معدن سرب و روی در کشور کشف شده، ولی از مقدار کمی از آنها بهره‌برداری می‌شود. ایران ظرفیت تولید سالانه ۴۵۰ هزار تن شمش روی را دارد و حدود ۸۰ شرکت در این زمینه فعال بوده و ظرفیت ایجاد حدود ۲۰ هزار فرصت شغلی را دارند.

نزدیک ۸۰ درصد محصولات تولیدی این صنعت صادر می‌شود که درحال‌حاضرفقط ۳۲ درصد از ظرفیت این شرکت‌ها فعال است. بزرگ‌ترین معادن خالص سرب و روی ایران در انگوران زنجان قرار دارند که ۲۶ درصد روی و ۶ درصد سرب کشور از آنجا تامین شده و ۲۳ میلیون تن ذخایر شناخته شده دارد. این معدن مجموعا ظرفیت تولید سالانه 2.4 میلیون تن سرب و روی را دارد.

بنابراین به نسبت ذخایر و ظرفیت‌های موجود توان عملیاتی پایین است و با ایجاد شرایط تامین مالی خارجی (فاینانس) برای صادرات و خرید ارزان‌تر مواد اولیه، امکان صادرات فراهم می‌شود، زیرا امکان رقابت با خارجی‌ها در شرایط فعلی وجود ندارد.

عیار خاک معدن انگوران (زنجان) کمتر از ۱۰ درصد است و حدود ۹۰درصد خاک انتقالی به کارخانه‌های فرآوری، غیرقابل مصرف است و هزینه جابه‌جایی بر این بخش تحمیل می‌کند، ضروری است فرآیند فرآوری در محل معدن انجام شود.

ضمن اینکه پیش‌بینی شده است ذخیره محدود معدن سرب و روی انگوران هشت تا ۱۰ سال دیگر به اتمام برسد و انتظار می‌رود با فعال شدن معدن مهدی‌آباد، خاک مورد نیاز واحدهای تولیدکننده سرب و روی تامین شود. 

معدن مهدی‌آباد یزد بعد از انگوران، بزرگ‌ترین معدن سرب و روی کشور است که حدود ۲۸۰ میلیون تن ذخایر روی و ۱۲۰ میلیون تن ذخایر سرب، نقره و باریت دارد، اما بهره‌برداری از این معدن زمان می‌برد و برای تولید روی همچنان باید بر معدن انگوران تکیه کرد، این در حالی است که با همه مشقات واحد‌های فرآوری در مرحله بعدی باید محصول را در بورس‌کالا عرضه کرده و این روند بر فرآیند فروش هزینه تحمیل می‌کند درحالی‌که واحد‌های تولید روی به‌دلیل کمبود مواد اولیه در تنگنا قرار دارند و انتظار حمایت دولت را برای تسهیل بستر صادرات دارند.

یکی از مشکلات تولید‌کنندگان روی و عدم تمایل آنها برای عرضه در بورس‌کالا این است که در شرایط سخت کنونی اقتصادی باید ضمانت‌نامه‌ای معادل ارزش محصول در بورس‌کالا بگذارند تا مجاز به عرضه شوند و این در حالی است که مشتری نیز برای محصولات روی در بورس‌کالا وجود ندارد.

دریافت ضمانت‌نامه از بورس نیز حدود ۱۰ روز زمان می‌برد و بسیاری از شرکت‌ها مجبور هستند وجه نقد را به‌عنوان ضمانت بگذارند و این موضوع در شرایطی اتفاق می‌افتد که تولید‌کننده برای تولید به نقدینگی نیاز دارد.